EU thúc đẩy kiểm soát kháng thuốc kháng sinh thông qua biện pháp SPS
2025-07-22
Từ đề xuất của Liên minh châu Âu (EU), lần đầu tiên rủi ro kháng thuốc kháng sinh (AMR) được đưa ra thảo luận chuyên đề trong khuôn khổ Ủy ban SPS/WTO
Từ đề xuất của Liên minh châu Âu (EU), lần đầu tiên rủi ro kháng thuốc kháng sinh (AMR) được đưa ra thảo luận chuyên đề trong khuôn khổ Ủy ban SPS/WTO
Sáng kiến đột phá của EU tại Geneva
Ngày 17/6 vừa qua tại Geneva, Thụy Sĩ, một cột mốc quan trọng đã được ghi nhận trong lịch sử thương mại quốc tế. Ủy ban về các Biện pháp Vệ sinh và Kiểm dịch động thực vật (SPS) thuộc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã tổ chức phiên họp chuyên đề đầu tiên về vấn đề kháng thuốc kháng sinh (AMR).
Sáng kiến này do Liên minh châu Âu (EU) đề xuất, đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi AMR chính thức được công nhận và thảo luận như một rủi ro mới nổi đối với hệ thống thương mại toàn cầu.
Sự tham gia rộng rãi của cộng đồng quốc tế
Phiên họp thu hút sự quan tâm đặc biệt từ:
- Các quốc gia thành viên WTO
- Đại diện các tổ chức quốc tế uy tín: FAO, WHO, WOAH và IPPC
- Đông đảo chuyên gia hàng đầu trong các lĩnh vực y tế, nông nghiệp và thương mại
Trong hai phiên làm việc chính, các bên đã tập trung thảo luận sâu về hai trụ cột quan trọng:
- Vai trò của các tổ chức thiết lập tiêu chuẩn quốc tế trong việc kiểm soát AMR
- Chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn của các quốc gia trong quản lý rủi ro AMR thông qua hệ thống biện pháp SPS
Tầm nhìn chiến lược của EU
Trong tài liệu chính thức G/SPS/GEN/2293, EU đã trình bày quan điểm toàn diện về thách thức AMR:
Bản chất đa chiều của vấn đề: AMR không đơn thuần là một vấn đề y tế công cộng, mà đã trở thành thách thức ngày càng nghiêm trọng đối với toàn bộ chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu.
Nguyên nhân gốc rễ: Việc sử dụng kháng sinh một cách tràn lan và thiếu kiểm soát trong:
- Ngành chăn nuôi
- Nuôi trồng thủy sản
- Quá trình sản xuất thực phẩm
Hậu quả nghiêm trọng:
- Sự xuất hiện và lan rộng không kiểm soát của các chủng vi khuẩn kháng thuốc
- Đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng
- Gây gián đoạn và rối loạn các hoạt động thương mại quốc tế
Giải pháp tổng thể "Một sức khỏe"
EU đã đề xuất một cách tiếp cận mang tính cách mạng: tích hợp triết lý "Một sức khỏe" (One Health) vào khuôn khổ các biện pháp SPS hiện hành. Cách tiếp cận này đòi hỏi:
Tính đồng bộ cao: Phối hợp chặt chẽ giữa ba trụ cột:
- Y tế con người
- Sức khỏe động vật
- Bảo vệ môi trường sống
Minh bạch thông tin: EU kêu gọi WTO tăng cường độ minh bạch trong việc thông báo các biện pháp SPS có liên quan đến AMR
Hợp tác quốc tế: Khuyến khích mở rộng đối thoại kỹ thuật và tăng cường hỗ trợ kỹ thuật cho các quốc gia đang phát triển
Những kinh nghiệm quý báu được chia sẻ
Phiên họp đã chứng kiến việc chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn quý báu từ các quốc gia hàng đầu:
- Trung Quốc: Hệ thống quản lý kháng sinh thú y tiên tiến
- Nhật Bản: Triển khai hiệu quả Kế hoạch quốc gia về AMR
- Nga: Những nỗ lực đáng ghi nhận trong công tác phòng chống AMR
- Hoa Kỳ: Vai trò quan trọng của hệ thống giám sát AMR
- Các quốc gia khác: Thúc đẩy thương mại công bằng trong sử dụng kháng sinh
Hoạt động bổ trợ và kết quả đạt được
Bên lề phiên họp chính, các đại biểu đã tham dự hội thảo chuyên đề "Tương lai của đánh giá rủi ro an toàn thực phẩm" do Cơ quan An toàn Thực phẩm châu Âu tổ chức. Hội thảo này nhằm thúc đẩy hợp tác và xây dựng năng lực chung trong lĩnh vực đánh giá rủi ro.
Trong phát biểu tổng kết, đại diện EU đã khẳng định những thành tựu tích cực:
Đồng thuận bước đầu: Phiên họp đã đạt được sự nhất trí quan trọng về việc cần thiết phải xem xét AMR như một yếu tố SPS trong hoạt động thương mại quốc tế.
Định hướng tương lai: Các khuyến nghị từ phiên họp sẽ được đưa vào chương trình nghị sự chính thức tiếp theo của Ủy ban SPS/WTO.
Mục tiêu cân bằng: Thúc đẩy xây dựng các biện pháp kiểm soát AMR dựa trên bằng chứng khoa học vững chắc, đồng thời tránh tạo ra những rào cản thương mại không cần thiết, nhưng vẫn đảm bảo bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Ý nghĩa lịch sử và tầm nhìn tương lai
Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nguy cơ thực sự của "thời kỳ hậu kháng sinh" - giai đoạn mà các loại thuốc kháng sinh truyền thống có thể mất hoàn toàn tác dụng, sáng kiến của EU được cộng đồng chuyên gia quốc tế đánh giá là một bước tiến mang tính đột phá.
Động thái này đã đặt nền móng vững chắc cho việc xây dựng một hệ thống thương mại nông sản:
- An toàn hơn cho người tiêu dùng
- Bền vững về mặt môi trường
- Có trách nhiệm hơn với các thế hệ tương lai
Phiên họp chính thức và các vấn đề nổi bật
Chương trình nghị sự chính thức
Từ ngày 18-20/6, Ủy ban SPS/WTO đã tiến hành phiên họp chính thức với nhiều nội dung quan trọng:
Báo cáo cải thiện chất lượng: Ban Thư ký WTO trình bày báo cáo về việc nâng cao chất lượng và tối ưu hóa thời gian thông báo trong lĩnh vực hàng hóa.
Cập nhật an toàn thực phẩm: Nhật Bản chia sẻ thông tin mới nhất về an toàn thực phẩm liên quan đến chất phóng xạ.
Tiến độ xây dựng tiêu chuẩn: Ba tổ chức tiêu chuẩn hóa hàng đầu - Codex Alimentarius, IPPC và WOAH - lần lượt báo cáo về tiến độ xây dựng các tiêu chuẩn trong thời gian qua.
Sự tham gia của đoàn Việt Nam
Đoàn Việt Nam tham dự phiên họp được dẫn dắt bởi TS. Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, cùng với ông Nguyễn Hà Huế, Tham tán Nông nghiệp của Phái đoàn thường trực Việt Nam tại Liên Hợp Quốc, WTO và các tổ chức quốc tế khác tại Geneva.
Những quan ngại thương mại được nêu ra
Tổng quan về các vấn đề
Theo thông tin từ ông Ngô Xuân Nam, phiên họp đã ghi nhận tổng cộng 59 nội dung về quan ngại thương mại, trong đó có 4 vấn đề hoàn toàn mới được đưa ra thảo luận.
Các quan ngại liên quan đến Việt Nam
Vấn đề nổi bật: Cả EU và Hoa Kỳ đều đã nêu lên quan ngại về:
- Thủ tục đăng ký cơ sở xuất khẩu tại Việt Nam
- Các yêu cầu kỹ thuật được quy định trong Thông tư 04/2024/TT-BNNPTNT
Đề nghị từ Mexico: Tiếp tục yêu cầu Việt Nam đẩy nhanh tiến độ phê duyệt danh sách các nhà xuất khẩu thịt vào thị trường Việt Nam.
Những quan ngại thương mại quốc tế khác
Guatemala - Trung Quốc: Guatemala bày tỏ lo ngại về các rủi ro tiềm ẩn khi xuất khẩu cà phê sang thị trường Trung Quốc.
Ấn Độ - Thái Lan: Ấn Độ phản ánh về:
- Các quy định mới nghiêm ngặt của Thái Lan về dư lượng thuốc trừ sâu trong trà và cà phê
- Lệnh cấm nhập khẩu tôm nuôi từ Ấn Độ
EU - Ả Rập Xê Út: EU nêu quan ngại về yêu cầu kiểm soát hydrocarbon dầu khoáng (MOSH/MOAH) trong gạo nhập khẩu vào Ả Rập Xê Út.
Những vấn đề dai dẳng
Trong số 55 vấn đề đã từng được nêu ra trước đây, nhiều "điểm nóng" vẫn tiếp tục tồn tại và cần được giải quyết:
- Quy định MRL (Mức dư lượng tối đa) thuốc trừ sâu của EU
- Vấn đề kiểm soát thủy sản của Trung Quốc sau việc xả nước ALPS
- Yêu cầu chứng nhận thú y của Ấn Độ
Tầm nhìn hướng tới tương lai
Phiên họp chuyên đề về AMR tại WTO không chỉ là một sự kiện đơn lẻ, mà đánh dấu sự khởi đầu của một hành trình dài nhằm tái định hình cách thức mà cộng đồng quốc tế tiếp cận và giải quyết những thách thức mới nổi trong thương mại toàn cầu.
Với sự đồng thuận bước đầu đã đạt được và những cam kết hợp tác trong tương lai, hy vọng rằng hệ thống thương mại quốc tế sẽ trở nên an toàn, bền vững và có trách nhiệm hơn trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng toàn cầu trước những thách thức của thời đại mới.